Związek Gmin Zalewu Zegrzyńskiego funkcjonuje na terenach siedmiu gmin: Dąbrówka ,Jabłonna, Legionowo, Nieporęt, Serock i Wieliszew, położonych w obrębie dwóch powiatów: legionowskiego i wołomińskiego w województwie mazowieckim.
Obszar znajduje się w centralnej części Niziny Mazowieckiej, w Kotlinie Warszawskiej, w znacznej części w widłach Wisły i Narwi. Zajmuje powierzchnię 628 km2 i liczy 122 tys. mieszkańców.
Głównym atutem i jednocześnie ogniwem łączącym gminy, od którego wywodzi się także nazwa Związku jest Zalew Zegrzyński- uroczy akwen przyciągający co roku tysiące turystów. Jest to basen położony w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy –czego mogą nam pozazdrościć inne stolice. Jezioro to jest przede wszystkim miejscem wypoczynku. Sprzyjają temu jego czyste wody. Dzieje się tak dzięki wybudowaniu w ostatnich latach wielu oczyszczalni nad Narwią, Bugiem i ich dopływami. Po powstaniu jeziora w 1964 r. w jego bezpośrednim otoczeniu zbudowanych zostało wiele ośrodków wypoczynkowych i domków letniskowych. Od wiosny do jesieni, w każdy weekend, przyjeżdża tu szukać odpoczynku i rozrywki tysiące osób. Co roku organizowanych jest kilkanaście imprez regatowych, w których uczestniczą najlepsi polscy żeglarze. Zimą, kiedy wody Zalewu zamarzają, żagle pozostają nad jego wodami. Kiedy lód nie pozwala wypłynąć łodzią, pojawiają się bojery. Czyste wody i niewielka głębokość sprawiają, że Jezioro Zegrzyńskie to raj dla wędkarzy. Można tu łowić leszcze, karpie, płocie, karpie, sandacze, szczupaki, okonie i sumy.
Nie brak tu także rozległych kompleksów leśnych, zagajników i wydm oraz wartych zobaczenia zabytków architektonicznych. Znaczna część obszaru Powiatu wchodzi w skład Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Na jego terenie istnieje dziesięć rezerwatów przyrody: "Wąwóz Szaniawskiego", "Zegrze", "Jabłonna", "Łęgi Czarnej Strugi", "Bukowiec Jabłonowski", "Wieliszewskie Łęgi", "Puszcza Słupecka", "Jadwisin", "Ławice Kiełpińskie" oraz "Kępy Kazuńskie".
Na graniczących z Zalewem Zegrzyńskim i rzeką Bug terenach gmin Radzymin i Dąbrówka znajdują się piękne lasy, łąki ,rozlewiska pełne dzikich zwierząt i ptactwa. Nie są tam rzadkością dziki, sarny bobry a nawet łosie.
Obszar Związku graniczy z terenem m. st. Warszawy, co ma bezpośredni wpływ na kierunek rozwoju i życie jego mieszkańców. Można powiedzieć, że gminy wchodzące w skład Związku, to ,gminy satelickie Warszawy ,które charakteryzuje bezpośrednia więź ze stolicą. Zapewnia ona w dużym stopniu miejsca pracy jej mieszkańcom. Mieszkańcy kształtują wspólną rzeczywistość znajdując partnera we władzach samorządowych: gminnych i powiatowych, co sprawia ,że na obszarze Związku istnieje wysoka ilość sprawnie działających, głównie rodzinnych przedsiębiorstw Tereny te cieszą się także zainteresowaniem wśród inwestorów krajowych i zagranicznych. Swoje siedziby mają tu międzynarodowe koncerny spożywcze, podmioty z większościowym udziałem kapitału zagranicznego.
Niemal na każdym kroku historia przenika naszą współczesność.
Bliskość Warszawy związała dzieje tej ziemi z historycznymi wydarzeniami, jakie przeżywała stolica Rzeczypospolitej. Ludność tej części Mazowsza miała znaczący wpływ na wybór elekcyjnych królów brała udział w powstaniach narodowych ,doświadczała skutków przemarszów wrogich wojsk oraz obcych okupacji. Walkę i męczeństwo Polaków na tych terenach znaczą liczne miejsca pamięci narodowej z różnych okresów naszej historii. Jako przykład można podać ”Cud nad Wisłą” w pamiętnym roku 1920,gdy na przedpolach stolicy została zatrzymana nawała bolszewicka, która niosła zniewolenie komunistyczne dla Europy i chciała zabrać Polsce świeżo odzyskaną niepodległość. To wydarzenie zadecydowało, że ziemię odwiedził Ojciec Święty-Jan Paweł II Na cmentarzu Żołnierzy Polskich 1920 roku w Radzyminie,13 sierpnia 1999 roku spotkał się z weteranami wojny polsko-bolszewickiej.
Na terenach funkcjonowania obecnego Związku Gmin Zalewu Zegrzyńskiego żyli i dwaj wielcy pisarze: Cyprian Kamil Norwid, który spędził tu dzieciństwo i wczesną młodość poeta, oraz Jerzy Szaniawski – dramatopisarz prozaik i nowelista.