URZĄD MIASTA i GMINY
05-140 Serock
ul. Rynek 21
tel.: 22 782 88 00, fax: 22 782 74 99
e-mail: umg@serock.pl
www.serock.pl, www.historia.serock.pl
Gmina Serock położona jest nad jeziorem Zegrzyńskim, około 40 km od Warszawy. Terytorialnie obejmuje miasto Serock, 28 wsi i osiedle Zegrze, zajmując powierzchnię 108,96 km². Gminę Serock zamieszkuje 14 031 mieszkańców (stan na 31.12.2018 r.)
Dwie trzecie powierzchni terenu gminy Serock objęte jest Warszawskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Wchodzące w jego skład rezerwaty: Jadwisin, Wąwóz Szaniawskiego, Zegrze wraz z licznymi pomnikami przyrody oraz nadnarwiańskimi jarami tworzą walory krajobrazowo-przyrodnicze gminy. Koryta przepływających rzek Bugu i Narwi z przylegającymi terenami są miejscami występowania wielu gatunków zwierząt i ptaków oraz bujnej roślinności.
Turystyka, wypoczynek i rekreacja w Serocku wiąże się głównie z jeziorem. Porty jachtowe, wypożyczalnie sprzętu wodnego, przystanie wędkarskie, plaża z kąpieliskiem, boiskami, wodnym placem zabaw dla dzieci oraz siłownią stanowią niemałą atrakcję nie tylko w okresie sezonu wakacyjnego. Do aktywnego wypoczynku zachęcają również szlaki dydaktyczne krajoznawczo-turystyczne – piesze i rowerowe – biegnące przez całą gminę, ich łączna długość to ponad 90 km. Na terenie gminy znajduje się kilka tysięcy domów letniskowych oraz ponad 20 całorocznych hoteli oraz ośrodków szkoleniowo-wypoczynkowych i gospodarstw agroturystycznych, w obiektach tych jest ponad 4000 miejsc noclegowych.
Serock jest jednym z najstarszych miast na Mazowszu i w Polsce. Pierwsza wzmianka o grodzie ukazała się w pochodzącym z XII wieku, a odnoszącym się do roku 1065, tzw. Falsyfikacie mogileńskim. Swoje powstanie Serock, nazywany w średniowieczu Syroczecz, zawdzięczał wyjątkowemu położeniu na wzgórzu opodal spływu Bugu do Narwi, to właśnie wysoki brzeg oraz wielki szlak lądowy prowadzący wzdłuż Bugu z Mazowsza do Prus i na Ruś, odegrały ważną rolę w jego lokalizacji. Tak umiejscowiony gród – posiadał dobre warunki obronne oraz możliwości naturalne do rozwoju handlu i transportu wodnego. Z uwagi na to położenie miejscowa ludność trudniła się rybactwem i flisactwem. W wyniku przeprowadzonych w latach 1962–1966 badań archeologicznych ustalono, że gród był trzykrotnie niszczony wskutek pożarów i dwukrotnie odbudowywany. U jego stóp znajdowało się podgrodzie zamieszkane przez rzemieślników. Ich wytwórczość, jak i wymiana handlowa przyczyniły się do ewolucji urbanistycznej. W XIII wieku Serock miał postać osady targowej. Następnie w wyniku reformy układu przestrzennego z tzw. „lokacją” na nowych zasadach prawnych, powstał scentralizowany układ z niewielkim rynkiem i działkami mieszczańskimi. Dokumenty lokacyjne nie były wydawane w pierwszym okresie istnienia miasta. Nadanie więc praw miejskich w 1417 r. było prawdopodobnie potwierdzeniem i rozszerzeniem praw istniejących już wcześniej.
Rozkwit miasta zahamowały wojny szwedzkie, które niemal zupełnie zniszczyły Serock. W okresie napoleońskim, decyzją cesarza rozpoczęto fortyfikację miasta, które razem z Modlinem i Pragą miało stanowić trójkąt broniący Warszawy. Budowę twierdzy jednak zaniechano nadając decydujące znaczenie twierdzy Modlin. W XIX wieku, po Powstaniu Styczniowym Serockowi odebrano prawa miejskie, które odzyskał dopiero w roku 1923. Walki o niepodległość Ojczyzny z okresu I wojny światowej nie ominęły Serocka. Miasto odegrało także znaczącą rolę w obronie stolicy podczas Bitwy Warszawskiej 1920 roku.
Ogromne zniszczenia przyniosła miastu II wojna światowa. W 1939 roku wysiedlono ludność pochodzenia pochodzenia żydowskiego, która stanowiła połowę społeczności Serocka. W 1940 roku dokonano masowych aresztowań i wywózki mieszkańców do obozów. Wojna przyniosła niemal zupełne zniszczenie miasta, szczególnie w czasie walk na przyczółku pułtusko – serockim w 1944 r. Okupacja i zagłada ludności żydowskiej poważnie wyludniła miasto. Wojnę przeżyło nieco ponad 2100 osób. Po latach wojennej stagnacji czynnikiem rozwoju Serocka stało się utworzenie w 1963 roku Jeziora Zegrzyńskiego. Jednak dopiero reforma samorządowa 1990 roku umożliwiła nowym władzom konsekwentny rozwój i kształtowanie miasta.
Będąc w Serocku koniecznie należy odwiedzić Izbę Pamięci i Tradycji Rybackich – samorządową placówkę o charakterze muzealnym. Ekspozycja opiera się na multimedialnym i interaktywnym przekazie. W Izbie zgromadzone zostały treści na temat historii Serocka i okolic od średniowiecza. Dowiemy się tutaj o życiu pierwszych mieszkańców, ich zajęciach, poznamy historię miejsc i życiorysy osób związanych z gminą Serock.
W Izbie Pamięci można również uzyskać informacje o gminnych atrakcjach turystycznych oraz materiały informacyjne i promocyjne. Wstęp do Izby jest bezpłatny.
PONADTO WARTO ZOBACZYĆ:
• Barbarka – miejsce średniowiecznego grodu z XI-XII w.
• Późnogotycki kościół pw. Zwiastowania NMP w Serocku
• Brukowany rynek z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym
• Budynki dawnego zajazdu pocztowego z I połowy XIX wieku
• Ruiny dworku rodziny Szaniawskich w Jadwisinie
• Neobarokowy kościół pw. Św. Antoniego Padewskiego w Woli Kiełpińskiej
• Kasyno oficerskie w Zegrzu – neoklasycystyczny budynek wzniesiony po 1895 roku
• Dawny pałac Krasińskich w Zegrzu z połowy XIX wieku
• Pomnik na terenie dawnego Kirkutu
• Dom, w którym nocował Picasso
• Murale – przy ul. Św. Wojciecha , ul. Kościuszki i ul. Pułtuskiej w Serocku, mural w Zegrzu oraz murale z cyklu Wodawil – seria 11 nowoczesnych murali o charakterze edukacyjnym na budynkach Stacji Uzdatniania Wody z terenu gminy